بررسی مقایسه ای و نقد آراء ابن تیمیه در توحید در اسماء و صفات با استفاده از نهج البلاغه

ابن تیمیه در توحید و اسماء و صفات الهی، آراء و بیان های خاص دارد. سلفیون امروز آراء و اندیشه های او را زیر بنای عقائد قرار داده اند. روایات ما به طور خاص در این مسئله وارد شده و جوانب امر را به تفصیل و مشروح بیان کرده اند. گفتار امیرمومنان (علیه السلام) در این میان سهم ویژه دارد. بررسی این دو دیدگاه و عرضه آرای ابن تیمیه به آنچه در روایات ما و بویژه کلام علی (علیه السلام) آمده است، معیارهایی در تکمیل و پالایش عقاید به دست می دهد. ابن تیمیه معتقد است: خدا دست و پا و چشم صورت و سمع و بصر به صورت حقیقی دارد. علی (علیه السلام) معتقد است: که این صفات عین ذات و ازلی است و در عین حال این صفات در مورد خداوند، متصف به خلق نیست و تأویلی مطابق با شأنیت ذات اقدس الهی دارد. ابن تیمیه معتقد است: رویت خداوند در قیامت امکان پذیر است در این دنیا هم مانع بر دیدگان هست. علی (علیه السلام) معتقد است: چشمها او را آشکار درک نمی‏کند، لکن دلها بوسیله حقائق ایمان او را درک می‏نمایند. ابن تیمیه معتقد است: خداوند در جهت فوق و مکان او در عرش است؛ و با علم خود با اشیاء است. علی (علیه السلام) معتقد است: مکان مستلزم جسمانیت است و نیز مخلوق خداوند است که خالق در مخلوق محاط نمی شود. در ضمن خداوند در همه جا هست و موجودات قائم به اویند. ابن تیمیه معتقد است: خداوند در ثلث سوم شب از عرش به آسمان دنیا می آید. علی (علیه السلام) معتقد است: نزول و حرکت و سکون از جمله خصوصیات جسم است که در خداوند راه ندارد و تأویل را جایز می دانند. آنچه از کلام علی (علیه السلام) استفاده می شود اثبات صفات بدون تشبیه و تعطیل است، که با مدرکات واضح عقل و تصریحات نقل هماهنگ است، و تعمق در کلام ابن تیمیه حقائقی جز امر پیش گفته آشکار می کند؛ که گاه خلاف مسلمات عقل و محکمات قرآن است.